Phát triển nông thôn

Hội thảo “Thúc đẩy kết nối sản xuất – tiêu thụ nông sản thực phẩm và đề xuất chính sách cho các tỉnh thành kinh tế trọng điểm phía Nam”

Hội thảo “Thúc đẩy kết nối sản xuất – tiêu thụ nông sản thực phẩm và đề xuất chính sách cho các tỉnh thành kinh tế trọng điểm phía Nam”

Ngày 04 tháng 6 năm 2020, Trường Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh đã chủ trì, phối hợp cùng Sở Công thương Thành phố Hồ Chí Minh tổ chức Hội thảo “Thúc đẩy kết nối sản xuất – tiêu thụ nông sản thực phẩm và đề xuất chính sách cho các tỉnh thành kinh tế trọng điểm phía Nam”, trong đó có sự tham gia của các Sở Công thương, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn các tỉnh, thành Vùng kinh tế trọng điểm phía Nam (tỉnh Tiền Giang, Tây Ninh, Long An, Đồng Nai, Bà Rịa – Vũng Tàu, Bình Dương, thành phố Hồ Chí Minh), Sở Công thương tỉnh Lâm Đồng, Chi cục Phát triển nông thôn TP HCM.

Hội thảo được tổ chức nhằm trao đổi lấy ý kiến của Sở Công thương, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn các tỉnh thành, các cơ quan có liên quan về xây dựng vùng nguyên liệu nông sản thực phẩm theo hướng bảo đảm an toàn thực phẩm giữa thành phố Hồ Chí Minh và các tỉnh thành Vùng kinh tế trọng điểm phía Nam. Qua đó, tiếp thu các ý kiến phù hợp với đặc điểm, lợi thế của các tỉnh, thành phố làm cơ sở xây dựng giải pháp cho Đề án “Xây dựng chuỗi liên kết sản xuất – tiêu thụ nông sản thực phẩm theo hướng bảo đảm an toàn thực phẩm giữa thành phố Hồ Chí Minh và các tỉnh thành Vùng kinh tế trọng điểm phía Nam” nhằm đề xuất các chính sách cấp tỉnh để xây dựng chuỗi kiên kết sản xuất – tiêu thụ nông sản thực phẩm theo vùng.

Tại Hội thảo đã đề xuất một số nội dung như sau:

1. Cần tổ chức các sàn giao dịch hàng hóa để giúp cho việc giao lưu trao đổi mua bán được công khai, minh bạch và hiện đại với việc ứng dụng các giải pháp công nghệ thông tin.

Thành phố Hồ Chí Minh và các tỉnh thành trong vùng cần thí điểm xây dựng sàn giao dịch thịt heo làm tiền đề để có thể nhân rộng ra các nhóm hàng, ngành hàng khác.

Việc tổ chức các sàn giao dịch dựa trên một số nguyên tắc sau:

- Nhà nước tạo điều kiện hỗ trợ về mặt kỹ thuật, pháp lý, nguồn lực và giải pháp ban đầu để xây dựng, tổ chức hình thành các sàn giao dịch.

- Các chủ thể có liên quan đến hoạt động sản xuất và tiêu thụ sản phẩm bao gồm: nhà sản xuất, thương lái thu mua, cơ sở chế biến, giết mổ, thương nhân bán sỉ tại các chợ đầu mối, nhà phân phối hiện đại… là những chủ thể chính tham gia giao dịch tại sàn. Mỗi chủ thể sẽ được cơ quan chức năng cấp mã code để giao dịch tại sàn.

- Các cơ quan quản lý, đơn vị kiểm định chất lượng hàng hóa là bên thứ ba độc lập làm nhiệm vụ kiểm tra, đánh giá, giám định chất lượng hàng hóa làm cơ sở cho các bên giao dịch với nhau qua sàn.

- Sàn giao dịch được đầu tư, quản lý và vận hành một cách chuyên nghiệp bởi một doanh nghiệp. Doanh nghiệp sẽ hưởng phí giao dịch thành công từ các giao dịch của các chủ thể trên sàn. Nhà nước và các công ty chợ đầu mối là những cổ đông sáng lập chịu trách nhiệm chuẩn bị các điều kiện cần thiết ban đầu để thành lập và đưa sàn giao dịch vào hoạt động. Doanh nghiệp có thể mở rộng mời các chủ thể tham gia giao dịch trên sàn làm cổ đông của Doanh nghiệp.

- Tất cả thông tin liên quan đến hàng hóa giao dịch, lưu thông mua bán trên thị trường đều được đăng ký, cập nhật, quản lý và theo dõi đầy đủ, công khai, minh bạch. Từng chủ thể tham gia vào quá trình giao dịch sẽ được phân quyền truy cập thông tin theo vai trò, chức năng và nhu cầu của mình.

- Việc hình thành sàn giao dịch tập trung chủ yếu vào các chủ thể chính:

+ Nhà sản xuất, nông dân: là người làm ra hàng hóa, được sàn giao dịch cung cấp thông tin đầy đủ để thực hiện quyền quyết định giá bán và lựa chọn người mua hàng.

+ Nhà phân phối, thương nhân: là người tiêu thụ hàng hóa, được sàn cung cấp thông tin đầy đủ để quyền lựa chọn người cung cấp và thương lượng giá mua hàng.

+ Thương lái: không còn là người quyết định và thao túng giá cả như trước nữa. Thương lái là người thực hiện chức năng gom hàng, cung cấp dịch vụ logistics, giao nhận vận chuyển hàng hóa và hưởng chi phí cho công việc này.

+ Cơ quan kiểm định, đánh giá tiêu chuẩn, chất lượng: là đơn vị kiểm định độc lập thực hiện 2 chức năng chính là xác định phẩm cấp hàng hóa làm cơ sở cho việc giao dịch giữa người bán và người mua; kiểm soát và chỉ cho phép đưa vào thị trường những hàng hóa đạt tiêu chuẩn quy định của TP.

- Để thúc đẩy việc thành lập sàn giao dịch hàng hóa, TPHCM cần quy định tất cả hàng hóa đưa vào tiêu thụ tại thị trường TP qua kênh hiện đại và 3 chợ đầu mối sẽ phải thực hiện mua bán qua sàn giao dịch. Ngoài ra, TP sẽ có chính sách yêu cầu các tổ chức, DN có liên quan (ngân hàng, DN vận tải, đơn vị cung cấp giải pháp công nghệ thông tin, phương tiện thiết bị…) cùng tham gia hỗ trợ, tạo thuận lợi cho hoạt động của sàn giao dịch và các chủ thể mua bán qua sàn.

hoi_thao.png

Hình 1: Ban Chủ nhiệm đề tài trình bày Kết quả nghiên cứu về tình hình cung ứng thực phẩm ở các tỉnh thành Vùng Kinh tế trọng điểm phía Nam
và các vấn đề đặt ra

2. Các đề xuất chính sách:

Các đề xuất chính sách được tiếp cận từ phía CẦU:Xây dựng chuẩn hàng hóa bắt buốc khi đưa vào lưu thông phân phối trên thị trường, có nghĩa là xác lập tiêu chuẩn hàng rào kỹ thuật bắt buộc. Chỉ có hàng hóa đạt tiêu chuẩn VietGAP, chuẩn an toàn thực phẩm mới được đưa vào lưu thông trên thị trường. Cách tiếp cận này coi vai trò của thị trường từ phía cầu là tiên quyết và có tính chất dẫn dắt cho phía sản xuất từ phía cung.

2.1. Các kiến nghị chính sách cấp độ Nhà nước và Bộ ngành:

- Nghiên cứu áp dụng mô hình quản lý an toàn thực phẫm hợp nhất ở cấp quốc gia

- Chính phủ nghiên cứu pháp lý hóa cơ chế kiểm soát an toàn thực phẩm ở cấp độ vùng và xây dựng thể chế quản lý an toàn thực phẩm Nhà nước cấp vùng. Xây dựng cơ chế tài chính cho hệ thống quản lý an toàn thực phẩm cấp vùng bảo đảm hài hòa lợi ích giữa các địa phương sản xuất và thành phố Hồ Chí Minh.

- Thống nhất tiêu chuẩn sản xuất nông sản thực phẩm và bắt buốc áp dụng theo lộ trình.

- Quản lý chặt chẽ sản xuất, thương mại và sử dụng hóa chất nông nghiệp và thực phẩm.

hoi_thao2.png

Hình 2: TS. Nguyễn Ngọc Hòa - Ban Chủ nhiệm đề tài trình bày tham luận của TP. Hồ Chí Minh: Tổ chức tiêu thụ thực phẩm ở thành phố Hồ Chí Minh và các nhu cầu liên kết để đảm bảo an toàn thực phẩm

2.2. Các kiến nghị chính sách cấp vùng

- Thống nhất pháp lý hóa và áp dụng nhất quán hệ thống tiêu chuẩn hàng hóa cho nông sản thực phẩm và có lộ trình phù hợp cho phía sản xuất.

- Xây dựng hệ thống thông tin sản xuất và thương mại nông thủy sản cấp độ vùng.

- Xây dựng quy hoạch sản xuất và tiêu thụ hàng hóa nông sản thực phẩm án toàn cấp độ vùng kinh tế trọng điểm phía Nam.

- Đầu tư phát triển hệ thống logistics chuyên dùng cho ngành nông sản thực phẩm ở cấp độ vùng.

2.3. Các kiến nghị chính sách cấp độ tỉnh, thành phố

- Tổ chức thị trường, Thành phố Hồ Chí Minh và các tỉnh thành chú trọng phát triển thị trường bán lẻ ở các hệ thống phân phối hiện đại như siêu thị, cửa hàng riêng, chuỗi cửa hàng tiện lợi, siêu thị mini để gia tăng mức độ tiêu thụ hàng nông sản thực phẩm an toàn. Thành phố Hồ Chí Minh tổ chức lại cơ chế quản lý an toàn thực phẩm tại các chợ đầu mối, áp đặt lộ trình thu mua và phân phối nông sản đạt chuẩn an toàn thực phẩm như áp dụng tại hệ thống phân phối hiện đại. Thành phố Hồ Chí Minh xây dựng đề án phát triển các sàn giao dịch hàng hóa, thí điểm sàn giao dịch heo. Các cơ quan quản lý thương mại các tỉnh sản xuất và tiêu thụ phát huy nối kết thị trường giữa nhà sản xuất và nhà thu mua, bán lẻ có áp dụng các tiêu chuẩn an toàn thực phẩm và truy xuất nguồn gốc sản phẩm để hỗ trợ tiêu thụ cho các nhà sản xuất.

- Tổ chức sản xuất và quản lý an toàn thực phẩm tại nguồn, căn cứ trên các tiêu chuẩn được áp dụng thống nhất, hệ thống thông tin thị trường và quy hoạch sản xuất thương mại nông sản cấp vùng các địa phương xây dựng và mở rộng vùng nguyên liệu đạt quy chuẩn quốc gia về sản xuất an toàn sinh học, tiến tới áp dụng rộng rãi và bắt buộc áp dụng các quy chuẩn quốc gia trong sản xuất nông nghiệp; tiếp tục chính sách khuyến khích áp dụng tiêu chuẩn VietGAP và kiểm soát chặt chẽ quy trình huấn luyện, chứng nhận VietGAP theo lộ trình chuyển đổi.

- Tăng cường áp dụng khoa học công nghệ cho quản lý an toàn thực phẩm và truy xuất nguồn gốc sản phẩm. Sở Khoa học Công nghệ làm đầu mối triển khai áp dụng hệ thống truy xuất nguồn gốc sản phẩm, an toàn thực phẩm sử dụng công nghệ blockchain và ứng dụng cho điện thoại di động, thiết bị máy tính. Cấp mã vùng, mã đơn vị sản xuất cho các đơn vị đạt chuẩn.