Cơ điện, ngành nghề nông thôn

Ứng dụng khoa học công nghệ trong phát triển sản phẩm OCOP gắn với nâng cao thu nhập trong xây dựng nông thôn mới

Ngày 22 tháng 02 năm 2022, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 263/QĐ-TTg về phê duyệt chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021 – 2025, theo đó đề ra các nội dung giải pháp thực hiện:
1. Đẩy mạnh hơn nữa công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho cán bộ và cư dân nông thôn, nâng cao chất lượng các phong trào thi đua xây dựng NTM, phong trào “Cả nước chung sức xây dựng NTM” giai đoạn 2021 - 2025 do Thủ tướng Chính phủ phát động.
2. Tiếp tục rà soát, hoàn thiện khung khổ pháp luật, hệ thống cơ chế chính sách hỗ trợ xây dựng NTM, đảm bảo phù hợp với điều kiện thực tế; chỉ đạo các địa phương chủ động ban hành các cơ chế, chính sách đặc thù hỗ trợ thực hiện các nội dung của Chương trình theo hướng nâng cao chất lượng, đi vào chiều sâu và bền vững;
3. Chỉ đạo, phối hợp thực hiện hiệu quả 11 nội dung của Chương trình; 06 chương trình chuyên đề trọng tâm nhằm nâng cao chất lượng đời sống của người dân nông thôn và giải quyết các vấn đề bức xúc, tồn tại trong xây dựng.
4. Tăng cường phân cấp cho các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương, căn cứ vào điều kiện thực tế, chủ động kiện toàn bộ máy tổ chức tham mưu, giúp việc Ban Chỉ đạo các cấp thực hiện Chương trình giai đoạn 2021 - 2025, theo hướng kế thừa bộ máy đã được xây dựng giai đoạn 2016 - 2020; đảm bảo đồng bộ, thống nhất về vị trí, chức năng, nhiệm vụ; đảm bảo chuyên trách, chuyên nghiệp, ổn định, bền vững nhưng không làm phát sinh tổng biên chế đã giao, tăng cường cán bộ biệt phái. Điều chỉnh bổ sung một số nhiệm vụ mới cho phù hợp với Chương trình giai đoạn 2021 - 2025 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt và pháp luật hiện hành.
5. Huy động các nguồn lực thực hiện Chương trình
6. Tiếp tục tăng cường các hoạt động vận động các nhà tài trợ quốc tế, các Tổ chức phi chính phủ (NGOs) hỗ trợ nguồn lực, chia sẻ kinh nghiệm thực hiện các nội dung liên quan đến những vấn đề cấp thiết của Chương trình và phù hợp với xu thế phát triển chung của các nước khác trên thế giới; đồng thời, tranh thủ các nguồn vốn vay ưu đãi, vốn viện trợ không hoàn lại... để tăng thêm nguồn lực đầu tư cho Chương trình.
7. Tăng cường thanh tra, kiểm tra, giám sát, đánh giá việc thực hiện Chương trình ở các cấp, các ngành. Có biện pháp phòng ngừa, kịp thời ngăn chặn các biểu hiện tiêu cực, lãng phí, xử lý nghiêm các vi phạm trong quá trình thực hiện Chương trình.
Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới là Chương trình có nhiệm vụ bao quát hầu hết các lĩnh vực kinh tế, văn hóa, xã hội, an ninh - quốc phòng tại khu vực nông thôn. Xây dựng nông thôn mới là chủ trương lớn của Đảng, là nhiệm vụ của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội; các cấp ủy Đảng, chính quyền đóng vai trò quan trọng trong lãnh chỉ đạo, điều hành tổ chức thực hiện Chương trình. Xây dựng nông thôn mới là một quá trình lâu dài, thường xuyên, liên tục, có điểm bắt đầu nhưng không có điểm kết thúc. Với mục tiêu toàn diện: xây dựng kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội nông thôn từng bước hiện đại; xây dựng cơ cấu kinh tế và các hình thức tổ chức sản xuất hợp lý; gắn nông nghiệp với phát triển nhanh công nghiệp, dịch vụ; gắn phát triển nông thôn với đô thị theo quy hoạch; xây dựng nông thôn ổn định, giàu bản sắc văn hóa dân tộc; bảo vệ môi trường sinh thái; giữ vững an ninh - trật tự; tăng cường hệ thống chính trị ở nông thôn dưới sự lãnh đạo của Đảng; nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân . Qua hơn 15 năm thực hiện Chương trình, bộ mặt nông thôn ngoại thành đã thay đổi và đạt được những kết quả khá tích cực, đời sống vật chất và tinh thần người dân nông thôn được nâng cao, diện mạo nông thôn thay đổi rõ rệt Thành phố đã đạt được một số kết quả đáng khích lệ: 56/56 xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao và 5/5 huyện được Thủ tướng Chính phủ công nhận huyện đạt chuẩn nông thôn mới.

51.png

Thấy rõ nét nhất qua 15 năm thực hiện Chương trình, đời sống vật chất, tinh thần của người dân ở khu vực nông thôn ngày một tốt hơn, cụ thể: năm 2010 – năm bắt đầu xây dựng nông thôn mới có thu nhập bình quân đầu người khu vực nông thôn là 23,17 triệu đồng/người/năm, đến năm 2021 là 65,568 triệu đồng triệu đồng/người/năm. Khoảng cách chênh lệch giữa thu nhập nông thôn và thành thị dần thu hẹp qua các năm: Năm 2008, thu nhập bình quân đầu người ở khu vực nông thôn bằng 55,5% so với thu nhập khu vực thành thị; đến năm 2010 là 66,6%, năm 2016 là 71,9%, năm 2019 là 72,57% và năm 2021 là 83,46%.
Theo đó, để đạt được hiệu quả nâng cao thu nhập cho người dân nông thôn, Thành phố cũng đã triển khai đồng bộ nhiều giải pháp, trong đó tập trung triển khai 06 chuyên đề, gồm: 1Chương trình mỗi xã một sản phẩm (OCOP) trên địa bàn Thành phố; 2Chương trình nâng cao chất lượng, hiệu quả thực hiện tiêu chí an ninh, trật tự trong xây dựng nông thôn mới; 3Chương trình chuyển đổi số trong xây dựng nông thôn mới; 4Chương trình tăng cường bảo vệ môi trường, an toàn thực phẩm và cấp nước sạch nông thôn trong xây dựng nông thôn mới; 5Chương trình khoa học và công nghệ phục vụ xây dựng nông thôn mới; 6Chương trình phát triển du lịch nông thôn trong xây dựng nông thôn mới. Đặc biệt, Chương trình khoa học và công nghệ phục vụ xây dựng nông thôn mới là Chương trình có ảnh hưởng đến nhiều lĩnh vực, có tác động tương hỗ trong việc thực hiện của 05 chương trình còn lại, góp phần quan trọng nhằm đạt mục tiêu nâng cao thu nhập, đời sống người dân nông thôn. Một trong những chương trình có sự ảnh hưởng lớn của khoa học công nghệ đó là Chương trình mỗi xã một sản phẩm (OCOP).
Ngày 01 tháng 8 năm 2022, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 919/QĐ-TTg về phê duyệt Chương trình mỗi xã một sản phẩm giai đoạn 2021 – 2025, theo đó đề ra các nội dung giải pháp thực hiện: 1. Tổ chức sản xuất gắn với phát triển vùng nguyên liệu đặc trưng; 2. Chuẩn hóa quy trình, tiêu chuẩn và phát triển sản phẩm OCOP theo chuỗi giá trị, phù hợp với lợi thế về điều kiện sản xuất và yêu cầu thị trường; 3. Nâng cao năng lực và hiệu quả hoạt động cho các chủ thể OCOP; 4. Về quảng bá, xúc tiến thương mại, kết nối cung - cầu; 5. Xây dựng, hoàn thiện hệ thống quản lý, giám sát sản phẩm OCOP; 6. Nâng cao năng lực hệ thống hỗ trợ triển khai Chương trình; 7. Tăng cường chuyển đổi số
Ngày 02 tháng 8 năm 2022, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 923/QĐ-TTg về phê duyệt chương trình khoa học và công nghệ phục vụ xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021 – 2025, theo đó đề ra các nội dung giải pháp thực hiện: 1. Nghiên cứu hoàn thiện và đổi mới cơ chế, chính sách, giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới; 2. Nghiên cứu các giải pháp phát triển kinh tế nông thôn, xây dựng nông thôn bền vững; 3. Xây dựng các mô hình nông thôn mới trên cơ sở ứng dụng các giải pháp khoa học và công nghệ để phát triển kinh tế, xã hội; 4. Thực hiện các hoạt động truyền thông nâng cao nhận thức xã hội và quảng bá thành tựu khoa học công nghệ phục vụ xây dựng nông thôn mới.
Chi cục Phát triển nông thôn là cơ quan thường trực triển khai Chương trình mỗi xã một sản phẩm (OCOP) trên địa bàn Thành phố. Có thể nói rằng, Chương trình OCOP là một chính sách lớn của Trung ương nhằm phát triển kinh tế người dân, đặc biệt khu vực nông thôn, góp phần nâng cao thu nhập cho người dân, Thành phố đã thực hiện Chương trình từ năm 2018. Sản phẩm OCOP tập vào 6 nhóm, gồm: Nhóm thực phẩm, Nhóm đồ uống; Nhóm dược liệu và sản phẩm từ dược liệu; Nhóm hàng thủ công mỹ nghệ; Nhóm sinh vật cảnh; Nhóm dịch vụ du lịch cộng đồng, du lịch sinh thái và điểm du lịch. Kết quả đạt được đến nay, trên địa bàn Thành phố đã công nhận 255 sản phẩm OCOP của 87 chủ thể, trong đó, 79 sản phẩm đạt chuẩn 04 sao và 176 sản phẩm đạt chuẩn 03 sao. Riêng trong 10 tháng đầu năm 2024, Thành phố đã công nhận 121 sản phẩm của 34 chủ thể được công nhận sản phẩm OCOP, trong đó, 43 sản phẩm đạt chuẩn 04 sao và 78 sản phẩm đạt chuẩn 03 sao. Hiện tiềm năng phát triển sản phẩm OCOP của Thành phố là rất lớn, với đặc điểm nông nghiệp đô thị, khoa học công nghệ phát triển, Thành phố đang tập trung phát triển sản phẩm OCOP theo hướng phát triển sản phẩm thực phẩm chế biến sâu, sản phẩm có ứng dụng khoa học công nghệ cao vào sản xuất; sản phẩm có gắn kết với hoạt động du lịch.

52.png

Trong quá trình tham mưu, theo dõi triển khai thực hiện Chương trình OCOP trên địa bàn Thành phố, Chi cục Phát triển nông thôn nhận thấy các chủ thể OCOP gặp khó khăn về ứng dụng khoa học công nghệ, cụ thể như:
- Việc ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số, tham gia trên các sàn thương mại điện tử vào lĩnh vực nông sản chưa được quan tâm đúng mức. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp sản xuất nông sản chủ yếu là doanh nghiệp vừa và nhỏ, nhất là Hợp tác xã khả năng ứng dụng công nghệ thông tin còn chưa phổ biến, thiếu nhân lực có trình độ chuyên môn, chưa nắm bắt rõ quy trình, quy định để giao dịch trên sàn thương mại điện tử.
- Đặc biệt, đối với các sản phẩm đề xuất công nhận sản phẩm đạt 4 sao, 5 sao còn gặp khó khăn trong việc đáp ứng yêu cầu về ghi nhãn hàng hóa, đăng ký mã số, mã vạch, truy xuất nguồn gốc, sở hữu trí tuệ. Việc thực hiện truy xuất nguồn gốc điện tử sản phẩm có có chi phí cao, cần đào tạo nhân sự sử dụng phần mềm
- Việc đầu tư máy móc thiết bị, khoa học công nghệ nhằm cải tiến sản phẩm, bao bì cần vốn lớn.
- Bên cạnh đó, việc thực hiện chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ thông tin, công nghệ số trong quảng bá và xúc tiến thương mại, tiếp thị trực tuyến (website bán hàng đa kênh, fanpage, kênh youtube, gian hàng thương mại điện tử…) chưa bắt kịp xu hướng, đặc biệt đối với những đối tượng chủ thể OCOP, HTX là người lớn tuổi, là phụ nữ,…

53.png

Trong thời gian tới, nhằm phát triển sản phẩm OCOP trên địa bàn Thành phố hiệu quả hơn góp phần xây dựng nông thôn mới, Chi cục Phát triển nông thôn đề xuất một số giải pháp cần được tập trung về ứng dụng khoa học và công nghệ như sau:
- Rà soát các cơ chế chính sách thuộc lĩnh vực khoa học và công nghệ hỗ trợ xây dựng nông thôn mới, chú trọng cơ chế, chính sách khuyến khích các tổ chức kinh tế đầu tư vào hoạt động khoa học và công nghệ trên địa bàn các huyện ngoại thành thành phố; kịp thời tham mưu điều chỉnh đảm bảo tính thống nhất, đồng bộ, góp phần nâng cao hiệu quả, đảm bảo không trùng lắp, chồng chéo, lãng phí nguồn lực.
- Tổ chức các hội thảo, hội nghị, lớp tập huấn, hướng dẫn cho các chủ thể và cán bộ quản lý chương trình của địa phương về tầm quan trọng của sở hữu trí tuệ, về các quy định pháp lý đăng ký bảo hộ và thực thi quyền sở hữu trí tuệ liên quan đến các sản phẩm OCOP.
- Tăng cường ứng dụng khoa học công nghệ đối với các sản phẩm OCOP, tập trung hướng dẫn các đơn vị, tổ chức, cá nhân về quy định ghi nhãn hàng hóa; thủ tục đăng ký mã số, mã vạch, sở hữu trí tuệ, truy xuất nguồn gốc sản phẩm.
- Thông tin tuyên truyền đến các chủ thể OCOP về các thành tựu nghiên cứu khoa học công nghệ, chuyển giao ứng dụng kết quả nghiên cứu khoa học công nghệ trong các khâu sản xuất, chế biến, bảo quản, đóng gói và tiêu thụ. Từ đó, góp phần nâng cao chất lượng, đa dạng hóa mẫu mã sản phẩm.
- Tổ chức các lớp tập huấn, tiếp cận, học hỏi các kỹ năng hút khách hàng, chiến lược xây dựng, phát triển video ngắn; kỹ năng livestream bán hàng… để đưa sản phẩm OCOP lên trên mạng xã hội và các sàn thương mại điện tử, mở ra thị trường mới, nguồn khách, cơ hội hợp tác mới.
- Đẩy mạnh việc hỗ trợ kết nối cho các chủ thể OCOP trong xúc tiến thương mại, tiêu thụ sản phẩm. Khuyến khích chủ thể OCOP chủ động hợp tác và tham gia các hội chợ triển lãm, chương trình quảng bá, kết nối tiêu thụ; thực hiện chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ thông tin, công nghệ số trong quảng bá và xúc tiến thương mại, tiếp thị trực tuyến (website bán hàng đa kênh, fanpage, kênh youtube, gian hàng thương mại điện tử…).

Người viết : Trần Thị Thơ